رله معادل فارسی کلمه Relay است که مانند یک نوع شاسی قطع و وصل جریان برق عمل می کند که خود از یک نوع مدار الکترونیکی دیگر دستور می‌گیرد و جریان مداری را که در آن قرار گرفته است را قطع می‌کند. این تغییر وضعیت به‌صورت های گوناگون مکانیکی، حرارتی، پنوماتیکی، الکترواستاتیکی و . . . انجام می‌پذیرد. تاریخچه رله برمی‌گردد به سال ۱۸۳5، زمانی که برای اولین بار ژوزف هانری این وسیله را اختراع کرد. درواقع رله با یک کلید الکتریکی تفاوت دارد، زیرا که یک رله می‌تواند جریان عبوری را تقویت کند بنابراین می‌توان آن را نوعی ارتقا دهنده و یا تقویت‌کننده دانست. به‌طور مثال درجایی که ما از برق مستقیم استفاده می‌کنیم قصد داریم با همان برق یک لامپ 220 ولتی را هم روشن کنیم که در اینجا می‌توانیم از رله استفاده کنیم. همچنین در یک مدار الکتریکی جریان بیش از 220ولت می‌تواند به دستگاه‌های موجود در مدار آسیب برساند که در اینجا با قرار دادن یک رله‌ی حفاظتی در مسیر مدار، با افزایش جریان برق از حد مشخص‌شده مدار بافرمان رله قطع می‌شود. رله‌های اولیه بیشتر برای تقویت سیگنال استفاده می‌شد. رله‌ها درواقع کلیدهای هوشمندی هستند که علاوه بر آنکه کار یک کلید را انجام می‌دهند ویژگی‌های اختصاصی خود را هم دارند به‌طوری‌که امروزه به قطعه‌ای جداناپذیر از دانش برق، مخصوصاً در الکترونیک و قدرت تبدیل‌شده‌اند. و اما یک تعریف کلی‌تر از رله اینکه: سیستمی است که قادر است با تغییر هر یک از پارامترهای فیزیکی یا الکتریکی، دستگاه و یا موتور الکتریکی را که به آن متصل است را فعال کند.

وظیفه‌ی اصلی یک رله کنترل مشعل ، دستور به قطع مشعل یا بویلر است، درزمانی که مشعل ناقص می‌سوزد و همچنین دستور به شروع کار مجدد مشعل در هنگام روشن کردن آن است. در واقع رله‌ کنترل وظیفه دارد با قطع شعله مشعل و یا مشاهده‌ی سوخت ناقص، از ورود سوخت و مواد احتراقی به درون محفظه احتراق جلوگیری کند. در کوره‌های مدرن و بویلرها جهت مشاهده شعله از حس‌گرهای از جنس کادمیوم برای این کار استفاده می‌شود و این سلول کادمیومی که به یک رله متصل است، با ناقص شدن و خاموش شدن شعله سیگنال‌هایی را برای رله می‌فرستد و رله در فاصله زمانی 15 تا 20 ثانیه دستور به خاموش شدن مشعل می‌دهد.

یک رله کنترل مشعل از قسمت‌های مختلفی تشکیل‌شده است که عبارت‌اند از اجزای الکترونیکی، برد چاپی، بادامک‌ها، الکتروموتور، چرخ‌دنده، سه عدد رله و تیغه‌های مسی. دستورات صادره از رله‌ها چرخش الکتروموتور را به دنبال دارد که سبب حرکت چرخ‌دنده‌ها و به‌تبع آن تغییر وضعیت بادامک‌ها شده که این تغییر وضعیت هم جابجایی صفحات مسی را سبب می‌شود و بدین‌وسیله دستورات لازم در هر زمان صادر می‌شود.

با توجه به کاربرد گسترده‌ی رله کنترل مشعل در صنایع و شرکت‌های مختلف و همچنین با توجه به مصارف خانگی این‌گونه رله‌ها، و نوع سوخت مصرفی برای انواع مشعل‌ها، انواع مختلفی برای رله کنترل مشعل وجود دارد که به شرح زیر است:

1- رله کنترل مشعل گازی: این نوع رله‌ها برای مشعل‌های گازی طراحی می‌شوند و با توجه به اینکه نشت گاز در هرزمان می‌تواند خطرات و مشکلاتی را سبب شود و با توجه به حساسیت مشعل‌های گازی، رله کنترل مشعل‌های گازی هم از حساسیت بالایی نسبت به انواع دیگر برخوردار است. وظیفه کنترل الکتریکی کارکرد مشعل‌های گازی را به عهده دارد بر اساس نوع برنامه‌ریزی و طراحی آن، مشعل را به‌صورت ایمن فعال کرده و در زمان وقوع هرگونه مشکلی در پدید آمدن و یا پایداری شعله، با غیرفعال کردن مشعل، از ایجاد هر نوع حادثه‌ای جلوگیری به عمل آورد. کنترل این نوع از رله‌ها مجهز به یک کلید فشاری به‌مانند کلیدهای stop-start در مدارهای الکتریکی است که پس از اعلام خطا دستگاه را خاموش و جریان گاز پس از کمتر از 20 ثانیه قطع می‌کند، و با فشردن یا فرمان مجدد به آن جریان گاز را در مشعل برقرار کرده و اقدام به راه‌اندازی سیستم می‌کند .معمولاً در این نوع رله‌ کنترل مشعل سیستم شناسایی شعله میله و یا صفحات یونیزاسیون است که در صورت شناسایی هر نوع تغییر در شعله و یا خاموش شدن شعله بلافاصله فرمان به قفل شدن سیستم و یا جلوگیری از ادامه کار مشعل می‌دهد.

2- رله کنترل مشعل گازوئیلی: گازوئیل ترکیبی از عناصر هیدروژن، کربن و گوگرد است که رنگ شعله حاصل نشان‌دهنده‌ی نحوه سوختن هریک از این عناصر است. سوخت گازوئیل عرضه‌شده در ایران گرید 2 با گرانروی 20 است که در 65 درجه سانتی‌گراد مشتعل می‌شود. از طرفی در مشعل‌های موجود در ایران که از نوع جت فشاری هستند، از فشرده شدن سوخت و عبور آن از نازل مخصوص یا همان انژکتور، گازوئیل به‌صورت پودر درمی‌آید و این گازوئیل پودر شده با هوائی که در اطراف نازل در جریان است ترکیب‌شده و در اثر جرقه‌زنی الکترودهای مخصوص جرقه زن مشتعل می‌شود. لذا شعله حاصل از مخلوط گازوئیل و هوا حاصل می‌شود ازاین‌رو جهت شناسایی نوع و کیفیت سوخت از چشمی‌های مخصوص استفاده می‌شود که در صورت عدم رؤیت شعله و یا نقص در شعله دستور به خاموشی مجموعه مشعل می‌دهد. رله کنترل مشعل گازی معمولاً در ایران توسط قاب مقاوم از پلی کربنات شفاف و نشکن پوشانده می‌شود. اجزای آن شامل زمان‌سنج الکتریکی، مدار ریست و حس‌گر شناسایی شعله است. در بالای آن، چراغی جهت نشان دادن شعله مناسب و دکمه‌ی ریست قرار دارد. همچنین کفی رله کنترل مشعل از باکالیت مقاوم در برابر حرارت است.

3- رله کنترل مشعل دوگانه‌سوز: این‌گونه رله‌ها جهت کنترل مشعل‌های دوگانه‌سوز گاز – گازوئیل طراحی می‌شوند و دارای محفظه از جنس پلی کربنات بوده و مقاوم در برابر حرارت و نشکن هستند. کارکرد این نوع کنترلرها معمولاً الکترونیکی است و شامل اجزایی مثل دکمه ریست، LED راهنما هستند. این رله‌ها دارای دو نوع شیر کنترل برای سوخت گاز و گازوئیل هستند.

4- رله کنترل مشعل آتمسفریک : این نوع کنترل رله مشعل درواقع جایگزینی برای نوع گازی آن است. این نوع رله بر روی پایه‌های معمولی نصب می‌شود ولی تنها چهارتا از خانه‌های آن درگیر می‌شود. البته این رله بر روی مشعل‌های گازی خاص که فاقد موتور دمنده نیستند قابل‌نصب بوده و مزیت آن نسبت به رله کنترل مشعل گازی در این است که اگر به هر دلیلی مثل وزش باد در جهت مخالف مشعل خاموش شود، رله کنترل مشعل بلافاصله دستور به عمل جرقه‌زنی ممتد داده و مشعل مجدداً روشن می‌گردد.